ΥΠΟΦΥΣΗ

Η υπόφυση, παρότι είναι μικρός ενδοκρινής αδένας, είναι πολύ σημαντική για τη ρύθμιση της λειτουργίας του συνόλου του ενδοκρινικού συστήματος, καθώς και άλλων λειτουργιών του οργανισμού.
 
Βρίσκεται στη βάση του κρανίου καλά προστατευμένη από μια οστική αναδίπλωση του τουρκικού εφιππίου. Μοιάζει με μικρό κεράσι που κρέμεται με το μίσχο του από τον υποθάλαμο. Αποτελείται από ένα αδενικό πρόσθιο τμήμα (αδενοϋπόφυση) και ένα νευρικό τμήμα οπίσθιο (νευροϋπόφυση). Το τελευταίο  εκκρίνει μία ορμόνη (αντιδιουρητική) που ρυθμίζει την αποβολή ή κατακράτηση των ούρων.
 
Η αδενοϋπόφυση παράγει α) τις γοναδοτροπίνες (LH και FSH) που ρυθμίζουν τη λειτουργία των ωοθηκών και των όρχεων, β) την αυξητική ορμόνη (GH) που ελέγχει την καθ’ ύψος ανάπτυξη, γ) την TSH που ρυθμίζει, όπως είπαμε, τη λειτουργία του θυρεοειδούς, δ) την ACTH που σχετίζεται με την παραγωγή της σημαντικής ορμόνης κορτιζόλης και ε) την προλακτίνη (PRL) που παίρνει μέρος στη σεξουαλική επιθυμία και τη γαλουχία.
 
Η υπόφυση, όπως και κάθε ενδοκρινολογικό όργανο, μπορεί να μας προβληματίζει με καταστάσεις υπερλειτουργίας ή υπολειτουργίας μιας ή περισσοτέρων ορμονών.
 
Συχνά εντοπίζουμε αδενώματα μικρά (≤ 1 εκ.) ή μεγαλύτερα (>1 εκ.) λειτουργικά ή μη λειτουργικά, διηθητικά ή μη διηθητικά των πέριξ ευγενών δομών.
 
Τα λειτουργικά σχετίζονται με υπερπαραγωγή κάποιων ορμονών με αντίστοιχες κλινικές εκδηλώσεις (μεγαλακρία, γαλακτόρροια, διαταραχές, Cushing κ.ά.).
 
Σε μεγαλύτερα ιδίως διηθητικά αδενώματα μπορεί να υπάρχουν εκδηλώσεις υποφυσιακής ανεπάρκειας ή νευρολογικές εκδηλώσεις από πίεση νεφρών ή σοβαρή απώλεια δράσης λόγω πίεσης των οπτικών νεύρων. Η πλειονότητα των ογκόμορφων εξεργασιών είναι καλοήθεις, ωστόσο, η εντόπιση και η διαχείριση της αντιμετώπισης αναβαθμίζουν την παρουσία τους
Και εδώ η καλή γνώση της περιοχής, η δυνατότητα αξιολόγησης των εργαστηριακών εξετάσεων (ορμονολογικών) και εντοπισμού, αυξάνει την πιθανότητα έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης των παθήσεων της υπόφυσης.
 
Τέλος, να αναφερθεί ότι σε ένα ποσοστό των ασθενών συνυπάρχουν προβλήματα και από άλλους ενδοκρινείς αδένες στο πλαίσιο της πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας (ΜΕΝ).

Αξίζει να έχουμε υπόψη μας κάποια συμπτώματα που θα μπορούσαν να αποδοθούν σε υποφυσιακές παθήσεις:

• κεφαλαλγία
• οπτικές διαταραχές (ιδίως της πλάγιας όρασης)
• κόπωση, εμετοί, ναυτία
• διαταραχές περιόδου
• ελαττωμένη libido
• παραμόρφωση χαρακτηριστικών του προσώπου και των άκρων
• εκδηλώσεις υπερκορτιζολαιμίας
• πολυουρία, πολυδιψία